WTM 2018’in ardından
WTM Londra Fuarı’na kaç kere gittim hatırlamıyorum. Salonları bu zamana kadar, bu kadar dolu hiç görmemiştim. Salonları gezerken etrafa baktığımda ciddi olarak çalışan, koşturan on binlerce turizm profesyonelini görüyordum. Dünyada turizm hareketliliği gerçekten çok hızlandı. Otel yatırımlarındaki artış, ürün çeşitliliğindeki çılgınlık, pazarlama teknolojilerindeki sihirbazlık durmak bilmiyor. Sizlere yazmak istediğim çok konu var, hemen Türkiye ile başlayalım:
Kimse bu kadar çabuk beklemiyordu, Türkiye pazarlara mucizevi dönüş yaptı:
WTM’de Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy’u dinliyoruz: Türkiye 2019'da yaklaşık 50 milyon turiste ev sahipliği yapacak, şu an satışlarda ve Türkiye'ye gelen İngiliz turist sayısında yüzde 30-35 arası artış var, gelecek yıl toplamda yüzde 23 artış bekliyoruz, Bakanlığın bütçesini artıracağız; Bileşik Krallık ve Almanya ana tanıtım noktalarımız olacak” diyor emin ve profesyonel bir duruşla... Hemen sonra İspanya standında eski dostlar ile görüşüyorum. Brexit’ten en çok zarar görecek ülke İspanya.
Mayorka panikte!
“Son iki yılı iyi yönetemedik, müşteri yön değiştirdi; Türkiye, Mısır ve Tunus’a döndü. Golfçüler tercihini yine Türkiye için kullanıyorlar. İyi ki Türkler Rugby yatırımı yapmadılar" diyen turizmci İspanyollar ile beraber kahvemi içtim. Aynı günün akşamı meşhur King salonunda iki yüze yakın İspanyol turizm patronu, eyalet turizm bakanları, belediye başkanları ve davetliler İspanya’nın başarısına kadeh kaldırdılar. Yapılan konuşmalarda, “81 milyon turiste ulaştık, en iyi biziz. Kaliteden ve sürdürebilirlikten taviz vermeyeceğiz. Komplekslerimizden arınalım. En iyi turizm ülkesi biziz, buna inanmalıyız, kendimizi suçlamayı bırakalım” sözleri işitiliyordu. Öğlen vakti Yunanlı dostların standındayım. Hepsi keyifli, “32 milyon turiste ulaştık, nüfusumuzun üç katı turist getiriyoruz, daha turist gelmeden vergisini de Atina’ya ödüyoruz. Alexis Zorbas devri artık bitti. Avrupa makamları bizi hesap kitap adamı yaptı, ancak mutluyuz, işler çok iyi. Türk müşterilerimize her zaman yerimiz var. Onlara özel indirim yapacağız, harika bir tatil yaşatacağız. Ayrıca yeni Turizm Bakanınız Ersoy'un çalışmaları bizi heyecanlandırıyor. Türkiye’nin tarih ve ören yerlerine verdiği önemi artırması ve özellikle İstanbul Boğaz’ının değişik noktalarında yapılacak kurvaziyer limanlar Ege’yi uçurur. Zengin kültür turisti iki yakayı da ihya eder” diyerek beni uğurladılar… Bir Yunan arkadaş ile Kıbrıslı Rumların tarafına geçtik:
Kuzey Kıbrıs’ta açılan yeni lüks otellerin başarısı Rum kesimini ateşledi
Turizm Bakanı Yiorgos Lakkotrypis’in fuarda yaptığı konuşma Rumlara moral vermiş. Rum Bakanın, “Kıbrıs turizmcileri olarak tur operatörleri ve havayolları ile daha sıkı çalışacağız, yeni marinalar, golf sahaları ve kumarhaneneler gibi büyük yatırımları hızlandıracağız. Gerçeği söylemek gerekirse, rekabet gücümüzü kaybettik. 2030 Ulusal Turizm Stratejisi doğrultusunda pazar payımızı yeniden kazanacağız, daha yüksek kalitede bir destinasyona dönüşeceğiz” beyanatları Rumlara ilaç gibi gelmiş... Geleneksel UNWTO ve WTM Bakanları Zirvesi'nden gelen bazı AB ve İngiliz bürokratları ile buluşmak için Türk standında bir toplantı odasını kaptım. Yüzleri asıktı:
Küresel Turizm yatırımcıları siyasi durumdan ve Brexit’in zigzag çizmesinden şikâyetçiydiler:
Bürokratlara küresel turizm yatırımcılarının hükümetler ile çalışmanın ‘gorille dans etmek’ gibi gördüğünü okuduğumu sordum. Onlarda, “Evet çok kritik alıyoruz, kural ve yönetmeliklerin ne olduğunu bilmedikleri için yatırımcılar özellikle yeni teknoloji şirketlerine para koymaktan çekiniyorlar” diye cevap verdiler. Ayrıca arkadaşım Pasifik Asya Seyahat Birliği (PATA) Genel Müdürü Dr. Mario Hardy yaptığı konuşmada genç turizmci girişimcilerin hükümetlerden daha fazla desteğe ihtiyaçları var” sözleri büyük alkış aldığını da hatırlatayım.
Turizm payını artıramayan tek kıta Afrika
Afrikalı arkadaşlarımla kol kola fuarı dolaşırken bana anlatıyorlar, “3. İstanbul Havalimanı’na en çok Afrikalı turizmciler seviniyor. İstanbul Havalimanı, Afrika turizmi için yeni bir mega fırsat, yakında dünya bu hat üzerinden Afrika’ya akacak, Türk Hava Yolları kıtamızda zaten beklenmedik bir mucize yarattı . Afrika’da THY’nin henüz uçmadığı noktalar piyasalara girmekte çok zorlanıyor” diyorlar. Başka bir panelde CNN International'dan Richard Quest tarafından yönetilen tartışma, aynı zamanda Afrika'daki turizm endüstrisinin karşılaştığı zorlukları ve fırsatları da ele aldı. Özel sektör panelindeki yatırımcılar henüz hiçbirinin Afrika girişimlerine yatırım yapmadığını itiraf etti. Güney Afrika turizm Bakanı Derek Hanekom çok sert çıkış yaptı, “Küresel seyahat endüstrisini ‘gezegeni yok eden’ iklim değişikliğiyle mücadelede kolektif olarak liderlik etmeye çağırıyorum. Turizm endüstrisi, bu gezegeni yok eden aktivitelere hem katkıda bulunuyor hem de kurban oluyor. Dünyayı sürdürülebilir uygulamalara yönlendiren sektör olalım” sözleri yankı buldu.
Fuarın en medyatik esprisini Taylandlılar yaptı:
Bu yaz Tayland’a bir mağarada günlerce mahsur kalan gençleri kurtarılmasına yardım eden İngiliz ekibi fuara davet ettiler. Dünya çapında haber olan olayın kahramanları WTM’de çok ilgi çekti. Tayland Turizm Bakanı Weerasak Kowsurat yaptığı konuşmada dört ilkenin önümüzdeki yıllarda turizmi ileriye taşıyacağına inandığını belirtti. 1. Eşitsizlikleri ve orantısızlığı azaltmak, 2. Ev sahibi destinasyonun ve orada yaşayan toplumun sürdürülebilirliğini sürekli olarak hedeflemek, 3. Cömertlik ve nezaket, 4. Güvenlikten ödün vermemek. Bu yıl WTM’de en rağbet gören yeni turizm yaklaşımları olarak Peru’nun öncülüğünü yaptığı 'yumuşak macera' ve dünyanın gürültüsünden kaçanlar için sunulan ‘sessiz villalar ve butik oteller' konseptleri dikkatimi çekti.
WTM bir taraftan da IT bilişim merkezine dönüştü.
WTM'de küresel DMC’lerin stantlarının heybetinden güçleri belli oluyordu. Sanki tüm Yatak Bankaları ve DMC’ler büyümek, büyümek yine büyümek kodlamış. Büyümeden para kazanmak artık onlar için imkansız. Geriye dönüş yolu da tıkalı. Zira yazılımlara bir servet harcadılar, fonlar ve yatırım ortakları peşlerinde, paralarının takibinde… Aynı ürünü birbirinden biraz farklı teknolojilerde sunan şirketlerin aralarındaki rekabet baş döndürüyor, ürkütüyor. Bazı satışlarda sadece kuruş kar hesaplanıyor. Müşteri odaklı olmak, küresel çözüm sunmak, operasyonel hız, yapay zeka araçları geliştirmek yeterli olmuyor artık. Mutlaka lokasyonda ve bölgede hizmet yetisi ve yerel gücü ön plana çıkarmak gerekiyor. Bu da küresel olmanın yanında DMC'ler tarafından bölgesel güce yapılan vurguyu destekliyor. Turizmin mimar ve mühendisleri hep bir ağızdan fuarda, “Teknoloji olmadan artık dünya turizmi büyüyemez, hatta turizm teknoloji sektörü diğer sektörlerin ilham kaynağı oldu” diyorlardı yaptıkları görüşmelerde.
Son on yılda dünya ve tüketiciler kökten değişti.
Artık seyahat sektörü de Uber gibi akıllı interaktif modelleri benimsemeli. Uber'in esnek çalışma sistemi sektörümüz için büyük fırsat olabilir diyenlerin sayısı artıyor. Holidaysplease ve Travel Counselors gibi tatil danışmanı ağırlıklı hizmet veren ve satış yapan şirketler bu konuda öncü. Homeoffice çalışanları serbest meslek sahibi statüsü ile istedikleri saatte, seçtikleri yerden müşterilere hizmet vererek tur satışları yapıp para kazanıyorlar. Hatta bazı homeoffice tatil satış danışmanları belirli aylarda, şirket yöneticilerinden daha fazla kazandıkları için bu işe artık çok daha fazla zaman ayırıyorlar. Uzmanlar ve Futuristler, Uber gibi sistemlere karşı tutucu davranmayı 'hükümetlerin körlüğü' olarak niteleniyor. Vynn Capital'in yönetici ortağı Victor Chua'nın “Yapay zeka Çin'deki hızla yerel bir sektör haline geliyor. Asyalılar Avrupalılar’dan daha çok online hizmetlere açık müşteriler” sözleri, WTM’ye katılan teknoloji firmaları arasında ayrı bir heyecan yarattı.
Meksika kökenli online satış platformu NexusCube büyük iddia ile satış portalını açtı.
Meksika'da lider seyahat yönetim şirketi olan ve 48 destinasyonlarda faaliyet gösteren daha çok Karayipler ve Orta Amerika uzmanı olan Nexus yeni bir küresel oyuncu olarak en son teknoloji API'lar aracılığıyla XML entegrasyonları yoluyla müşterilerin ve tedarikçilerin tam entegrasyonunu sağlayacak yeni yazılımı ile için yola çıktı. Türkiye'de bu konuda oldukça iddialı bir ülke. Odeon Tour DMC artık uluslararası piyasalarda kabul gören bir şirketimiz. Çoğumuz bilmeyiz ama Antalya bir yazılım ve callcenter merkezine dönüştü. Devletimiz bu şirketlere destek ve teşvik vermekte çok gecikmesine rağmen, o kadar marka olmuş şirketimiz var ki isimlerini yazmak için sayfa yetmez. Ayrıca uzun zamandır beklediğimiz bu iş için büyük teknoloji yatırımı yapan Jolly Tour'un WTM 2019’da en çok konuşulan şirketlerden biri olması bekleniyor. Londra' da sis yoktu ancak tüm piyasa hareketliliğe rağmen küresel gelecek bana göre sisli görünüyor. Kim, nerede, ne kadar güçlenecek, kim kimi yutacak, kim ayakta kalacak henüz belli değil.
